De digitale diplomatiek is al enige decennia in beweging. Vele initiatieven zijn ondernomen voor de oprichting van digitale oorkondeboeken in binnen- en buitenland. Dat is een moeizaam en tijdrovend proces: de combinatie van specialistische kennis en grote ambachtelijke tijdsinspanning - en dat voor een in toenemende mate perifeer vakgebied - heeft de laatste eeuw ertoe geleid dat de totstandkoming van klassieke oorkondeboeken overal stagneerde.

Nieuw leven voor de diplomatiek
De introductie van de digitale diplomatiek heeft een belangrijke nieuwe impuls gegeven en vele initiatieven zijn ontplooid. Niet langer is het gebruik van oorkonden voorbehouden aan de enkelen die toegang hebben tot het materiaal en de benodigde vaardigheden en kennis om oorkonden te raadplegen, maar het is nu voor iedereen weggelegd. Andersom leidt dat ook tot meer betrokkenheid en hulp bij de ontsluiting door nieuwe gebruikers. Niet langer is de ontsluiting uitsluitend gericht op professionele wetenschappers en dat maakt dat het publieksgebruik een belangrijk onderdeel is gaan uitmaken van de ontsluiting en presentatie.

Op weg naar de toekomst
Daarmee is een belangrijke basis voor de doorontwikkeling van de digitale diplomatiek gelegd. Toch is er aanleiding om de volgende stap te maken: de ontwikkelingen binnen de informatietechnologie en met name de opkomst van het concept van Linked Open Data maakt het nadenken over de verre horizonten noodzakelijk. Daarnaast is er inmiddels zo veel kennis en ervaring bij het structureren van metadata van oorkonden opgedaan dat het ontwerpen van modellen die interoperabiliteit mogelijk maken en kunnen voorkomen dat dezelfde wielen steeds opnieuw worden uitgevonden.

Samenhang, theorievorming en richting
De vele initiatieven om digitale oorkondeboeken te realiseren zijn hoopgevend. De realisatie van die projecten, elk met hun eigen bereik en doel, is al moelijk genoeg. Een instelling die zich bekommert om de bevordering van de samenhang van die projecten is echter moeilijk te vinden. We kunnen constateren dat er behoefte is aan theorievorming en delen van praktische ervaring, maar iedere instelling is, terecht, in eerste instantie gericht op het eigen project. De algemeen gevoelde actuele behoefte wordt dus momenteel niet ingevuld en er is geen zicht op een spoedige structurele oplossing.

De Denktank Digitale Diplomatiek
De Denktank Digitale Diplomatiek is een initiatief van een aantal informatietechnologen, mediëvisten en archivarissen om in een onafhankelijk platform in die behoefte te voorzien. De DDD is nadrukkelijk onafhankelijk, niet gebonden of ontstaan uit specifieke projecten of technologisch beperkte uitgangspunten. Het doel van de Denktank is om middelen aan te reiken om modellen, standaarden en informatiearchitectuur verder te ontwikkelen, niet door voor te schrijven, maar door keuzes, mogelijkheden en beperkingen te presenteren, waarmee het hele onderzoeksveld zijn voordeel kan doen. Op die wijze hoopt de DDD een positieve bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de digitale diplomatiek in Nederland in een internationale context.

15 december 2017